Formatief toetsen met rubrics
Wat is een rubric?
Een rubric is een matrix die onderscheid maakt tussen
ontwikkelingsniveaus op een specifiek prestatiecomponent. Voorbeelden van
prestatiecomponenten voor een muziekopdracht waarbij leerlingen een liedje
moeten zingen en maken kunnen bijvoorbeeld creativiteit, samenspel en
vakmanschap zijn. Rubrics kunnen voor verschillende doeleinden worden gebruikt
zoals bijvoorbeeld het beoordelen en evalueren van opdrachten,
toetsen en presentaties. Bij Tijd voor Geschiedenis zijn de rubrics
bijvoorbeeld uitstekend in te zetten bij keuze- en verdiepingsopdrachten of
werkstukken en projecten. Rubrics verschillen van traditionele
beoordelingsmethoden omdat ze leerlingen beoordelen op het werkelijke
leerproces en hen duidelijk laten zien hoe hun werk wordt geëvalueerd. Daarmee
zijn rubrics dus een geschikte manier om opdrachten transparant te beoordelen. Met
rubrics krijgen leerlingen inzicht in waarom ze een bepaalde beoordeling
gekregen hebben. Er zijn drie verschillende soorten rubrics die zich van elkaar
onderscheiden.
Holistische rubric
Bij de holistische rubric krijgt de leerling een beoordeling
op basis de volledig gemaakte opdracht. Met een holistische rubric kan een docent
het eenvoudigst beoordelen. Echter is het met deze rubric complexer om gerichte
feedback te geven.
Analytische rubric
Bij de analytische rubric wordt er onderscheid gemaakt
tussen verschillende onderdelen en worden deze ook apart van elkaar beoordeeld.
Dit type rubric is veelzijdig en wordt daarom ook het meest gebruikt. Met deze
rubric kun je als docent gericht feedback geven.
Single-point rubric
Bij de single-point rubric, ook wel de rubric van 1 genoemd,
staat het feedback geven centraal. In de middelste kolom wordt beschreven waar
leerlingen aan moeten voldoen om een opdracht te behalen. Aan de verbeterpunten
moeten leerlingen zelf invulling geven, waardoor het leerproces van de leerlingen
verhoogd wordt. Wel kost het gebruiken van deze soort rubric de docent het
meeste werk.
Formatieve toetsen evalueren met rubrics
Rubrics kunnen in het onderwijs ingezet worden om formatieve
toetsen te evalueren. Het doel van formatieve beoordeling is om de prestaties van
leerlingen te volgen om doorlopende feedback te geven. Formatieve beoordelingsmethodieken
zoals rubrics kunnen door docenten gebruikt worden om hun lesgeven te
verbeteren, en door leerlingen om hun leerproces te verbeteren. Met een
formatieve toets geef je de leerling inzicht in waar ze staan (feedback), waar
ze aan voldoen moeten (feedup), en wat nog gedaan moet worden om op een bepaald
niveau te komen (feedforward).
Merk je dat leerlingen je herhaaldelijk vragen over de
opdrachtcriteria, zelfs nadat je de nagekeken opdracht hebt teruggegeven? Met
een rubric geef je leerlingen inzicht in wat er nou echt van hen verwacht wordt
bij het maken van een opdracht. Als de rubric door zowel de docent als de
leerling ingevuld wordt, kunnen zij samen in gesprek over de (eventuele)
verschillen. Als je dit doet, dan krijg je niet de discussie of het cijfer nou
een 7 of 8 moet zijn maar praat je samen over hoe ver de leerling gevorderd is
in het leerproces. Dit is ook de kern van formatief toetsen. Ga in gesprek met
leerlingen over het bereiken van hun persoonlijke leerdoelen.
De voordelen van evalueren met rubrics
Het voordeel van het gebruik van rubrics bij formatieve
beoordelingen is dat ze beschrijvend zijn. Natuurlijk kunnen rubrics worden
gebruikt om summatief te evalueren, maar het het idee van een rubric is dat je
de prestatie afstemt op de beschrijving in plaats van een cijfer te geven. Een
rubric zorgt ervoor dat je transparant en effectiever beoordeeld ten opzichte
van een summatieve toetsing zoals bijvoorbeeld een beoordelingsformulier
waarbij alleen een onvoldoende, voldoende of goed gegeven wordt. De geschreven
beoordelingscriteria zorgen ervoor dat je aan het begin, in het midden en aan
het einde van een beoordelingssessie nog steeds hetzelfde beoordeelt. Het
evalueren met rubrics heeft voordelen voor zowel docenten als studenten.
Rubrics helpen docenten bij:
- Het consistent beoordelen van opdrachten en toetsen
- Het besparen van tijd bij het nakijken, zowel op korte als op lange termijn
- Het geven van tijdige, effectieve feedback en het bevorderen van het leren van leerlingen op een transparante manier
- Het duidelijk maken van verwachtingen en onderdelen van een opdracht of toets voor zowel studenten als onderwijsassistenten
- Het verfijnen van lesmethoden door rubrics resultaten te evalueren
Rubrics helpen leerlingen bij:
- Het begrijpen van de verwachtingen en componenten van een opdracht of toets
- De bewustwording van hun leerproces en vooruitgang
- Het verbeteren van hun werk door tijdige en gedetailleerde feedback
Waar moet je op letten bij het maken van een rubric?
Effectieve rubrics hebben passende criteria en
goedgeschreven prestatiebeschrijvingen. Neem voor het maken van de rubric dus
je tijd en spreek de beoordelingscriteria eventueel door met een collega. Als
je rubric eenmaal staat, kun je deze ook doorspreken met de leerlingen voordat
ze aan een bepaalde opdracht beginnen. Op deze manier weten de leerlingen waar
ze naar toe moeten werken. Wil je een stapje verder gaan? Laat de leerlingen
dan zichzelf beoordelen en laat ze, waar mogelijk, daarover met elkaar in
gesprek gaan. Dit proces bevordert zelfreflectie en zelfsturing bij leerlingen.
Gebruik bij de volgende opdracht dezelfde rubric zodat jij als docent en de
leerlingen de voortgang kunnen zien. Hieronder zetten we nog een paar concrete
tips op een rij om aan de slag te gaan met het maken van een rubric.
5 tips voor het maken van een goede rubric
- Maak een omschrijving die duidelijk maar niet te lang is
- Limiteer de beoordelingscriteria
- Beschrijf kwaliteit en niet kwantiteit
- Less is more: gebruik geen opsommingen in de rubric
- Maak een omschrijving die de ruimte geeft om creativiteit te beoordelen, maar wees niet te vaag
Rubrics in de digitale lesmethodes
In onze digitale methodes hebben we verschillende mogelijkheden
aangebracht om formatief te toetsen. Je kunt in de methode zelf een rubric
toevoegen en maken. Je kiest eenvoudig voor welke klassen of zelfs voor welke
individuele leerlingen je een bepaalde rubric gebruikt. Daarnaast kies je of
jij als docent de rubric voor de leerlingen invult of dat je de rubric door de
leerlingen zelf laat invullen. Vervolgens kun je in het overzicht ook bekijken
wat de voortgang hiervan is. Na het invullen van de rubric zie je welke
beoordeling jij de leerling of de leerling zichzelf gaf. Ook heb je hier de
mogelijkheid om feedback te geven waarom een leerling op een bepaalde manier
beoordeeld is. Als een single-point rubric gebruikt is kan hier aangegeven
worden waarom een leerling nog op een bepaald level zit. In de methode vind je
deze functie in het dashboard onder het kopje ‘Leerlingvolgsysteem’ en dan ‘Rubrics’.
Reacties
Een reactie posten